Kalendarium architektów: Aleksander Franta i Karol Fojcik

Aleksander Franta

Instytut Dokumentacji Architektury Biblioteki Śląskiej realizujący działalność dokumentacyjno-archiwizacyjną, naukową i popularyzatorską, prowadzący szereg projektów badawczych, wydawniczych, filmowych i wystawienniczych, poświęconych dziedzictwu architektury Górnego Śląska 2 połowy XX wieku, rozpoczyna nową serię wpisów na Facebooku – „Kalendarium Architektów”.

„Kalendarium Architektów” to projekt tworzony w oparciu o zbiory dokumentów, filmów, fotografii i publikacji zgromadzonych przez Instytut Dokumentacji Architektury Biblioteki Śląskiej, wpisujący się w ogólny charakter działalności naszego instytutu, a mający na celu popularyzację dokonań architektów, którzy w znaczący sposób zapisali się na kartach historii Górnego Śląska. Chcemy tą krótką formą postów przedstawiać ciekawostki o samych architektach, ciekawostki, które nie są zbyt oczywiste, a pozwolą spojrzeć na sylwetki, biografie i osobowości architektów, które są równie fascynujące, jak i ich architektoniczne dzieła. Jednocześnie zależy nam na prezentacji merytorycznych informacji, dotyczących m.in. technologii oraz trendów, wykorzystywanych przez architektów XX wieku. mówi zastępca kierownika Instytutu Dokumentacji Architektury, Dominika Śliwińska

Pierwszą z przybliżonych postaci jest Aleksander Franta, który urodził się 1 lutego 1925 roku. Wybitny architekt katowickiego Miastoprojektu, współautor m.in. Teatru Ziemi Rybnickiej (1958-1964), Osiedla Walentego Roździeńskiego tzw. „Gwiazdy” (1967-1979) oraz dzielnicy leczniczo-uzdrowiskowej w Ustroniu-Zawodziu (1967-1978).

Ciekawostki o Aleksandrze Francie:

• Aleksander Franta od 1930 do 1935 roku mieszkał w Katowicach. Po wojennej zawierusze na Śląsk, do Chorzowa wrócił w 1945 r., by w 1949 r. po zrobieniu dyplomu rozpocząć pracę w katowickim Miastoprojekcie.
• Zanim trafił na ścieżkę architektury, młody Aleksander marzył o tym, by zostać lotnikiem.
• Jest współautorem technologii budowy „na wypych” zastosowanej przy budowie katowickiego osiedla „Tauzena”.
• „Nie da się żyć bez przyzwoitych mieszkań, bez przyzwoitych miast, a nasze miasta powstają w sposób chaotyczny i nieplanowany i to jest nasze nieodpowiednie myślenie, które musi się skończyć i musi wrócić do operowania obyczajem, etyką, prawem” - twierdził Aleksander Franta.

Biblioteka Śląska zaprezentowała również szkic schematu budowy w technologii „wypychu” – patentu konstruktora Konrada Korpysa i architektów os. Tysiąclecia polegającego na wznoszeniu szkieletu żelbetowego słup-płyta przez wypychanie od dołu. Prototyp wykorzystano w niewielkiej skali na terenie wyburzonego w 2017 roku Ośrodka Postępu Technicznego, technologia po testach została zrealizowana na budowie wspomnianego katowickiego osiedla, jednak tylko przy budowie jednego z punktowców.

Karol Fojcik

Karol Fojcik urodził się 6 lutego 1932 roku. To czołowy architekt Biura Projektów Kolejowych w Katowicach, który odpowiada za wiele modernizacji budynków dworców.

Oto garść ciekawostek:

• Jego ojciec był kolejarzem, a sam Karol początkowo marzył o karierze malarza. Po nieporozumieniu na Akademii Sztuk Plastycznych w Krakowie wybrał studia architektoniczne na Politechnice Gdańskiej.
• Urodzony w Knurowie, w 1958 r. wrócił na Śląsk i pracował u boku Kazimierza Wejcherta przy budowie Nowych Tychów. W 1962 r. zajął się opracowywaniem modernizacji dworca kolejowego w Oświęcimiu, który został oddany do użytku w 1964 r.
• Przy projektach chętnie współpracował ze Stefanem Suberlakiem, znanym artystą, który wykonywał czarno-białe sgraffita na budynkach dworców (m.in. Katowice-Ligota, Racibórz, Zabrze).
• Wyjątkową realizacją jest Tarnogórskie Centrum Kultury w Tarnowskich Górach przy ul. Jana III Sobieskiego 7, pierwotnie będące Domem Kultury „Kolejarz”. Tu również architekta wsparł Stefan Suberlak (mozaika na froncie obok wejścia), a także Jan Nowak – tyski artysta, który wykonał mozaikę w hallu. Budynek zachował się prawie w niezmienionej formie.

Publikacje kolejnych informacji z „Kalendarium” będą zbiegały się z kolejnymi rocznicami urodzin architektów. W lutym będzie to jeszcze  Zygmunt Majerski.

Więcej informacji o działaniach instytutu znajdziemy na jego Facebooku lub stronie internetowej.