Raport o stanie miasta Katowice 2023. Prezydent Katowic podsumował ubiegłoroczne miejskie działania

Raport o stanie miasta Katowice 2023

Katowice opracowały dokument podsumowujący działania podejmowane przez miasto w ubiegłym roku. Jego struktura oparta jest na przyjętej w czerwcu ub.r. aktualizacji Strategii Rozwoju Miasta – Katowice 2030. W szczególności dotyczy on realizacji polityk, programów i strategii, Budżetu Obywatelskiego, a także przyjętych uchwał Rady Miasta. „Raport o stanie miasta Katowice 2023” został przekazany katowickim radnym i będzie przedmiotem dyskusji na czerwcowej sesji Rady Miasta Katowice, a także na odbywających się w najbliższych dniach posiedzeniach komisji Rady Miasta.

Raport przedstawia kondycję Katowic w 2023 roku. Musimy jednak pamiętać, że na wiele z opisanych w nim działań trzeba spojrzeć w zdecydowanie szerszej perspektywie, bo rozpoczęły się w poprzednich latach i trwają również w tym roku, czy też będą kontynuowane w kolejnych latach. Mają one jednak wspólny cel jakim jest podnoszenie jakości życia katowiczanek i katowiczan w każdym wieku. Do najważniejszych inwestycji ukończonych w minionym roku należy zaliczyć m.in.: tężnię solankową na os. Tysiąclecia, rewitalizację stawów Starganiec oraz Kozubek, budowę nowej linii tramwajowej i budowę 4,5 km nowych dróg rowerowych. Myśląc o rozwoju miasta, musimy patrzeć w perspektywie kolejnych lat. Dlatego zintensyfikowaliśmy działania w obszarze rewitalizacji terenów po kopalni „Wieczorek”, gdzie powstanie Hub gamingowo-technologiczny. Wiele zadań związanych było z zazielenianiem miasta i działaniami ukierunkowanymi na poprawę jakości powietrza. wymienia prezydent Katowic, Marcin Krupa

Rok 2023 był dla miasta Katowice czasem szczególnym. Podobnie jak inne miasta w Polsce, Katowice musiały zmierzyć się ze skutkami niekorzystnych procesów zachodzących na poziomie krajowym i międzynarodowym. Pomimo tego Katowice podjęły się sformułowania strategicznych wyzwań w perspektywie roku 2030. Zostały one zidentyfikowane przy znacznym udziale mieszkanek i mieszkańców miasta, i znalazły się w zaktualizowanej Strategii Rozwoju Miasta Katowice 2030. dodaje prezydent

Nagrody i osiągnięcia Katowic w 2023 roku

W raporcie wymienione zostały najważniejsze nagrody i wyróżnienia, które otrzymały Katowice w ubiegłym roku. Jedną z nich jest nagroda The International Awards for Liveable Communities LivCom Awards 2023 za zrównoważony rozwój. LivCom Awards to prestiżowy konkurs, którego celem jest upowszechnianie dobrych praktyk i promowanie innowacyjnych rozwiązań w zakresie wdrażania Celów Zrównoważonego Rozwoju.

W marcu 2023 r. Katowice zostały liderem rankingu miast najlepszych do życia wg Business Insider, który przeanalizował wskaźniki takie jak poziom bezrobocia, wynagrodzeń oraz dostępność mieszkań. Katowice zajęły również 2. miejsce w rankingu Miast Przyjaznych dla Biznesu miesięcznika „Forbes” i 1. miejsce w Rankingu Dostępności Mieszkań portalu RynekPierwotny.pl, zostały uznane za 4. najlepsze miasto do studiowania w Polsce według Rankingu Business Insider, 5. najbardziej sportowe miasto w Polsce wg zestawienia redakcji „Gotowi na sport”, a także wyróżnienie w rankingu miast zrównoważonej mobilności opracowanym przez Politykę Insight i Fundację Promocji Pojazdów Elektrycznych i podium w kategoriach: Czyste powietrze - świadomość problemu, Pojazdy miejskie i komunalne oraz Infrastruktura. Katowice zajęły również 6. miejsce w rankingu „Top 10 Large European Cities of the Future 2023 – fDi Strategy”, znajdując się w gronie tak znakomitych miast jak Porto, Birmingham, Glasgow, Antwerpia i Manchester. Tym samym były najwyżej sklasyfikowanym miastem w Polsce w kategorii strategii przyciągania inwestycji zagranicznych.

Katowice dla mieszkańców

W 2023 roku po raz dziesiąty realizowany był Budżet Obywatelski. Do X edycji Budżetu Obywatelskiego w Katowicach mieszkańcy zgłosili 296 projektów. W głosowaniu wzięło udział 46 821 mieszkańców Katowic, co dało frekwencję na poziomie 17,73%. Mieszkańcy wskazali do realizacji łącznie 126 zadań (120 o charakterze lokalnym i 6 o charakterze ogólnomiejskim). W 2023 realizowane również były zadania wybrane przez mieszkańców w głosowaniach z poprzednich lat, jak np. tężnia solankowa na os. Tysiąclecia czy rewitalizacja stawu Kozubek.

Katowice inwestują w żłobki, przedszkola oraz zasób komunalny. Na koniec 2023 roku Katowice miały jeden z największych zasobów komunalnych w południowej Polsce, na który składało się blisko 15 tys. lokali. Do tego w miejskich przedszkolach było prawie 8,1 tys. miejsc przy prawie 7,5 tys. miejsc w 2014 r., a w żłobkach ponad 2,7 tys. miejsc przy nieco ponad 1,1 tys. miejsc w 2014 r.

Ważnym elementem podnoszącym jakość życia mieszkańców jest rozwój infrastruktury sportowej w mieście. W 2023 r. kontynuowana była realizacja przedsięwzięcia inwestycyjnego pod nazwą „Budowa stadionu miejskiego” obejmującego oprócz samego stadionu również budowę hali widowiskowo-sportowej, dwóch boisk treningowych, dróg oraz parkingów w rejonie ulicy Upadowej. Zaawansowanie prac wyniosło blisko 70%.

Zgodnie z planami piłkarze GieKSy, którzy kilka dni temu awansowali do Ekstraklasy, będą rozgrywać mecze domowe na nowym obiekcie od rundy wiosennej przyszłego roku. W 2023 r. piłkarki GKS Katowice sięgnęły po pierwsze w historii klubu Mistrzostwo Polski. Po raz drugi z rzędu, a ósmy w historii klubu, złote medale wywalczyli również hokeiści GieKSy. Natomiast piłkarze rozpoczęli sezon 2023/24, który zakończył się powrotem po 19 latach na najwyższy szczebel rozgrywkowy w Polsce, a więc awansem do Ekstraklasy. Ponownie mistrzem Europy w szachach błyskawicznych został arcymistrz szachowy reprezentujący HETMAN GKS Katowice David Navara, a drużyna HETMAN GKS Katowice wywalczyła puchar Superligi Rapid. Z kolei Kamil Szygulski, zawodnik Zapaśniczego UKS GKS Katowice wywalczył brązowy medal Międzynarodowych Mistrzostw Polski Kadetów w kategorii do 80 kg.

Oczywiście Katowice to nie tylko wielosekcyjna GieKSa, ale też liczne kluby i drużyny reprezentujące stolicę województwa śląskiego w różnych dyscyplinach sportowych. Liczba osób ćwiczących w klubach sportowych dotowanych z budżetu Miasta przekroczyła w 2023 r. 7,1 tys. Natomiast liczba wejść osób korzystających z obiektów sportowych, pozostających w zarządzie MOSIR oraz miejskich basenów wyniosła w 2023 r. prawie 1,7 mln, a więc ponad 300 tys. więcej niż w roku poprzedzającym. Te wyniki są możliwe, dzięki sukcesywnym remontom istniejącej infrastruktury sportowej na terenie miasta. W 2023 r. rozpoczęto remonty boisk przy ul. Kossak-Szczuckiej oraz Boya-Żeleńskiego, a od listopada uczniowie i mieszkańcy Koszutki korzystają z kompleksu boisk przy SP 36.

Miejski ekosystem

Na skutek wzrastającej świadomości zachodzących zmian klimatu na świecie oraz realizacji kierunkowych dokumentów takich jak Agenda 2030 w ramach aktualizacji Strategii Katowice 2030, wprowadzono nowe pole strategiczne, ukierunkowane na ochronę klimatu, zapewnienie zdrowego ekosystemu miejskiego, podnoszenie świadomości klimatycznej i ekologicznej oraz dążenie do zrównoważonej produkcji i konsumpcji – klimat i ekosystem miejski.

W 2023 r. kontynuowano działania polegające na utworzeniu dwóch nowych oraz modernizacji trzech już istniejących parków. Odnawiany i rozbudowany był park na Wełnowcu, rewitalizowany był park w dolinie rzeki Ślepiotki oraz teren przy Stawie Kajakowym w Katowickim Parku Leśnym, natomiast nowe parki budowane były przy ul. Wantuły oraz przy ul. Leopolda/ul. Le Ronda. Budowa wymienionych parków wynika ze zobowiązań prezydenta Marcina Krupy zawartych w „Umowie z Mieszkańcami”. Ponadto w 2023 oddana do użytku została odnowiona przestrzeń Stargańca, popularnego miejsca odpoczynku i rekreacji, inwestycja ta była bardzo oczekiwana przez mieszańców. Kolejnym takim miejscem jest odnowiona w ramach BO przestrzeń wokół stawu Kozubek na Osiedlu Witosa, która została udostępniona mieszkańcom we wrześniu 2023 r.

Miasto podejmuje także działania na rzecz ograniczanie występowania miejskich wysp ciepła poprzez zazielenienie ulic i placów oraz rozszczelnienie powierzchni utwardzonej. Zakończona w 2023 roku Zielona Warszawska to kolejny etap, po nasadzeniach na al. Korfantego i przebudowie ul. Dworcowej, wprowadzania dodatkowej zieleni do centrum Katowic. W 2023 roku dzięki aktywności mieszkańców w ramach zielonego budżetu na ul. Stawowej pojawiły się nowe drzewa. Zasadzono 7 kasztanowców czerwonych, które mają obecnie ok. 4 m wysokości, jednak dorosną do 12-15 m.

Najczystsze powietrze w historii pomiarów

Walka o czyste powietrze jest jednym z największych wyzwań przed jakimi stoją nie tylko Katowice, ale cały region. Dane Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska pokazują, że jakość powietrza w Katowicach ulega stopniowej poprawie. Liczba dni przekroczeń stężenia dobowego pyłu PM10 w Katowicach wyniosła w 2023 r. 12, przy ponad 30 w roku 2022, 67 w 2016 r. i aż 102 dniach w 2014 r. Poprawa jakości powietrza wynika z wielu czynników, a należą do nich również liczne działania miasta w tym zakresie. Przykładem takich działań są dotacje do niskoemisyjnych źródeł ciepła. Od 2015 roku na ten cel miasto przeznaczyło ponad 81 mln zł, przy czym w 2023 dotacje o wartości ponad 9 mln zł pozwoliły wymienić 939 źródeł ciepła na bardziej ekologiczne. To również działania termomodernizacyjne przeprowadzane w budynkach stanowiących własność miasta Katowice (6 budynków mieszkalnych o powierzchni użytkowej 10 tys. m² oraz 2 budynki użyteczności publicznej o powierzchni prawie 6,9 tys. m²).

Kompleksowy system dbania o jakość powietrza w mieście uzupełniają działania o charakterze edukacyjnym. W tym zakresie kluczowa jest działalność Miejskiego Centrum Energii, którego celem jest wspieranie mieszkańców oraz małych i średnich przedsiębiorców w zakresie usług doradczych związanych ze wzrostem efektywności energetycznej, ochroną powietrza i klimatu oraz wsparcie przy szukaniu informacji dotyczących możliwości finansowania tego typu przedsięwzięć. W 2023 r. MCE udzieliło ponad 5 tys. porad dotyczących wymiany źródeł ciepła i narzędzi ich dofinansowania. Dla porównania w 2019 r. tych porad udzielono blisko 2 tys.

Katowice – centrum biznesowym

W ramach wzmacniania funkcji metropolitalnych i budowania marki miasta jako centrum biznesowego oraz kulturalnego, odnotowano w porównaniu do poprzedniego roku poprawę wskaźników w zakresie liczby osób odwiedzających miasto, czy też liczby zorganizowanych wydarzeń. W 2023 r. ponad 730 tys. uczestników wydarzeń o charakterze konferencyjnym zostawiło w Katowicach ponad 236 mln zł. Dbając o rozwój swojej przestrzeni konferencyjnej, Miasto troszczy się także o dostępność komunikacyjną dla obsługi wydarzeń konferencyjnych (parkingi, centra przesiadkowe, drogi dojazdowe do miejsc spotkań), która dla odwiedzających Katowice gości jest jednym z podstawowych czynników wpływających na atrakcyjność konferencyjną stolicy województwa śląskiego. Warto w tym miejscu zauważyć, że w 2023 roku na lotnisku Katowice-Pyrzowice obsłużono rekordową liczbę 5 609 022 pasażerów, co w porównaniu do roku 2022 daje prawie 27% wzrost.

Pomimo niestabilnej sytuacji gospodarczej, Katowice od dłuższego czasu utrzymują niezmiennie niską stopę bezrobocia, która w 2023 roku ukształtowała się na poziomie 1%. To wynik ponad trzykrotnie niższy niż dla województwa śląskiego (3,6%) i 5 razy mniejszy niż w skali całego kraju (5,1% dla Polski).

Najważniejszym przedsięwzięciem z zakresu transformacji gospodarczej, a zarazem kamieniem milowym dla dalszego rozwoju Katowic ma być utworzenie Hubu gamingowo-technologicznego na terenach po byłej Kopalni Węgla Kamiennego Wieczorek. Część istniejących, poprzemysłowych obiektów zostanie zaadaptowana na potrzeby Hub-u, powstaną również nowe budynki. W industrialnej przestrzeni – typowej dla historycznego oblicza Katowic - powstaje inwestycja wskazująca kierunek rozwoju na przyszłość - skumulowanie w jednym miejscu firm z branży gamingowej i e-sportowej, a także pokrewnych im firm technologicznych. Projekt „Dzielnica Nowych Technologii - Katowicki Hub Gamingowo-Technologiczny” został zakwalifikowany jako strategiczny dla programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027. Budowa Hubu jest jednym zobowiązań Prezydenta Marcina Krupy zawartych w „Umowie z Mieszkańcami”.

W 2023 roku dla projektu przyznane zostało dofinansowanie w ramach działania Innowacyjna infrastruktura wspierająca gospodarkę, ujętego w programie Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027. Ponadto przygotowano oraz rozstrzygnięto konkurs na opracowanie koncepcji architektoniczno-urbanistycznej dla II etapu inwestycji obejmującego wielofunkcyjny budynek przestrzeni technologicznych na potrzeby branży gamingowej oraz zagospodarowania terenów przyległych.

Zrównoważona mobilność

W grudniu 2023 roku otwarto pierwszą od 1947 roku nową linię tramwajową w Katowicach. Odcinek wzdłuż ulicy Grundmanna. Stanowi połączenie dwóch magistralnych linii tramwajowych funkcjonujących w układzie wschód-zachód i umożliwia tramwajowy objazd katowickiego rynku. W ramach inwestycji zrealizowanej przez Tramwaje Śląskie powstał m.in. nowy wiadukt tramwajowy nad Drogową Trasą Średnicową oraz most tramwajowy nad Rawą. Pasażerowie do dyspozycji otrzymali 4 przystanki, po dwa zlokalizowane na obu krańcach nowej linii, w pobliżu skrzyżowań z ul. Chorzowską i ul. Gliwicką.

Zgodnie z „Polityką rowerową miasta Katowice” rozwijany był system transportu i rekreacji rowerowej. W 2023 roku wybudowano 4,5 km infrastruktury rowerowej. Łącznie od 2014 roku wybudowano jej ponad 53 km. Rok 2023 był ostatnim sezonem katowickiego roweru miejskiego „City by bike”. Od roku 2015, kiedy testowo uruchomiono trzy stacje, rowery miejskie były wypożyczane ponad 1,2 mln razy, a najpopularniejszą stacją była ta na katowickim Rynku z liczbą ponad 143 tys. wypożyczeń. Po 9 latach w Katowicach dostępnych było 125 stacji i ponad 1 000 rowerów. W 2023 roku rowery były wypożyczone łącznie prawie 171 tys. razy – z czego ponad 1 tys. to wypożyczenia rowerów cargo.

Od 2024 roku organizacją systemu wypożyczania rowerów miejskich zajmuje się Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia. W 2023 roku trwały przygotowania do budowy pierwszej velostrady na terenie Katowic. Droga dla rowerów o podwyższonym standardzie będzie miała długość 4,4 km i zostanie poprowadzona od układu drogowego przy ulicy Kolistej do przejścia pieszo-rowerowego w sąsiedztwie ul. Huberta oraz skrzyżowania z trasą rowerową nr 1.

W Katowicach rozwinięte są sieci elektrycznych skuterów i hulajnóg. Ekologiczny transport wspiera ponadto rozbudowana infrastruktura stacji ładowania samochodów elektrycznych. Katowice jako pierwsze miasto w Polsce wypełniło zapisy ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych w zakresie infrastruktury ładowania. W mieście działa blisko 150 punktów ładowania samochodów elektrycznych. Wzrost świadomości i odpowiedzialności ekologicznej mieszkańców Katowic przejawia się również we wzroście odsetka zarejestrowanych samochodów elektrycznych i hybrydowych w ogólnej liczbie zarejestrowanych samochodów osobowych – w 2023 r. wynosił on 7,45% przy 5,35% w 2022 r. Dodatkowo w 2023 roku na ul. Murckowskiej prowadzono prace przy pierwszej w Katowicach stacji tankowania wodoru. Będzie ona ogólnodostępna, ale przede wszystkim ma służyć operatorom komunikacji miejskiej. Natomiast w maju ub.r. na ulicy Pukowca 1 została uruchomiona pierwsza w Katowicach stacja tankowania sprężonego gazu ziemnego - CNG.

W ubiegłym roku kontynuowano działania mające na celu przemodelowanie polityki parkingowej w mieście. Głównym celem jest zachęcenie tysięcy osób przyjeżdżających codziennie do Katowic do pracy z innych miast, by korzystały z komunikacji publicznej i centrów przesiadkowych, jak to się dzieje od lat w wielu krajach Europy Zachodniej. Polityka parkingowa reguluje kwestie parkowania jako elementu wdrażania zrównoważonej mobilności miejskiej. Realizowana jest m.in. poprzez: wydzielanie stref płatnego parkowania, budowę systemu parkingów przesiadkowych Park & Ride oraz połączenie ich z systemem komunikacji zbiorowej, a także zmiany w infrastrukturze parkingowej. W grudniu 2023 roku wprowadzono nowe zasady parkowania. Powiększona została Strefa Płatnego Parkowania (SPP), a w jej centrum ustanowiono Śródmiejską Strefę Płatnego Parkowania (ŚSPP). Z jednej strony wzrosły opłaty za parkowanie, natomiast z drugiej strony mieszkańcy obu stref otrzymali możliwość skorzystania z preferencyjnych stawek abonamentowych. Wprowadzono również możliwość wykupu abonamentu dla mieszkańców Katowic spoza stref, pod warunkiem zameldowania w stolicy województwa śląskiego. Najwięcej płacą kierowcy spoza miasta.

W 2023 roku realizowano budowę inteligentnego systemu zarządzania ruchem, dzięki któremu Katowice zyskały kolejne narzędzie, usprawniające poruszanie się w miejskiej przestrzeni. ITS, wykorzystując kamery monitorujące sytuację na drogach, analizuje natężenie ruchu i dostosowuje pracę sygnalizatorów świetlnych. System koncentruje się na umożliwieniu priorytetowego przejazdu pojazdom komunikacji publicznej – zarówno autobusom, jak i tramwajom. System został wdrożony na terenie Katowic w ciągach ulic obejmujących 112 wybranych skrzyżowań. Dużym udogodnieniem dla kierowców jest 17 tablic informacyjnych VMS, tzw. znaków zmiennej treści. Zostały one zlokalizowane w newralgicznych punktach miasta, co umożliwi kierowcom decyzję o zmianie wyboru trasy dojazdu do centrum miasta np. w sytuacji wypadku bądź zwiększonego natężenia ruchu.

Sytuacja finansowa miasta

Sytuacja finansowa Katowic w 2023 r. była stabilna. Uzyskano nadwyżkę operacyjną w wysokości 15,6 mln zł, a poziom zadłużenia Miasta pozostawał na relatywnie bezpiecznym poziomie. Stabilna konstrukcja wieloletniej prognozy finansowej, umożliwiła kontynuację realizacji przedsięwzięć wieloletnich. Poziom wydatków inwestycyjnych Miasta w 2023 r. wynosił rekordowe w historii Katowic prawie 949 mln zł (stanowił ponad 28% wydatków budżetu ogółem) i był ponad dwukrotnie wyższy od poprzedniego – w 2022 r., gdy wydatki te były na poziomie 439 mln zł, co stanowiło ponad 16% wydatków budżetu ogółem.

To wszystko pokazuje, że stolica województwa śląskiego rozwija się w założonym kierunku, zgodnie z priorytetami nakreślonymi w Strategii Rozwoju Miasta – Katowice 2030. Szczególny akcent w doborze narzędzi, umożliwiających realizację strategii, położony jest na poprawę jakości życia mieszkańców.