Górnicze orkiestry dęte. Żywy symbol naszego regionu [Zdjęcia]

Górnicze orkiestry dęte - nie tylko w Barbórkę

Powstawały w XIX wieku wraz z rozwojem przemysłu węglowego i hutniczego na Górnym Śląsku. Dziś, w związku z postępującą transformacją górniczą i stopniowym wygaszaniem kopalń orkiestry stoją przed wieloma wyzwaniami, ale są niezaprzeczalną tradycją, która wciąż trwa i jest żywa na Śląsku. Polska Grupa Górnicza S.A. od lat wspiera funkcjonowanie kilkunastu z nich.    

Dawniej orkiestry składały się z amatorów – górników i osób związanych z lokalną społecznością górniczą, którzy w czasie wolnym od pracy uczyli się gry na instrumentach. Stopniowo przy orkiestrach zakładowych zaczęły pojawiać się szkółki, w których kapelmistrzowie przyuczali amatorów do gry w zespole. W składzie orkiestr były instrumenty dęte – m.in. trąbki, puzony, tuby i klarnety, saksofony, a także perkusyjne m.in. bębny, werble, talerze.

W repertuarze orkiestr znalazła się tradycyjna muzyka górnicza (hymny i marsze górnicze), utwory patriotyczne i narodowe („Rota”, „Marsz I Brygady), religijne, ale też ludowe i regionalne (np. „Szła dzieweczka do laseczka”, „Karliku Karliku”). Szybko zdobyły popularność i towarzyszyły ważnym uroczystościom państwowym i religijnym, ale także takim o wymiarze lokalnym np. Barbórka - święto patronki górników św. Barbary, podczas ślubów, jubileuszy, parad czy pogrzebów górników.

Ta tradycja trwa nadal. Pogrzeby, oprawa muzyczna mszy świętych czy imprez okolicznościowych, koncerty galowe, kameralne i plenerowe, przemarsze - to tylko wybrane elementy działalności orkiestr górniczych w 13 oddziałach czy ruchach wchodzących w skład PGG S.A. Orkiestry funkcjonują przy Ruchach Bielszowice, Halemba. Chwałowice, Jankowice, Rydułtowy, Marcel, Piast Ziemowit, Murcki-Staszic, Wujek, przy KWK Sośnica, Bolesławie Śmiałym, Mysłowice-Wesoła.

Łatwiej by było powiedzieć gdzie nie gramy.mówi Agnieszka Wajgel, od 2020 roku dyrygentka Górniczej Orkiestry Dętej KWK Sośnica

W salach koncertowych przez cały rok, w plenerze - w okresie letnim z muzyką rozrywkową, w kościołach podczas liturgii całorocznej, również podczas uroczystości pogrzebowych. Okres Barbórkowy jest niezwykle intensywny - wtedy gramy niezależnie od pogody, uczestniczymy w oficjalnych akademiach, koncertach, uświetniamy przyznawanie odznaczeń. dodaje dyrygentka orkiestry KWK Sośnica

Dziś, co podkreślają sami prowadzący, członkowie orkiestr to w większości świetni profesjonaliści.

Współczesne szeregi orkiestr górniczych w znacznym stopniu zasilają profesjonalni muzycy. Repertuar – oprócz tradycyjnego obejmuje także muzykę poważną czy rozrywkową. Występujemy np. na koncertach z okazji 3 Maja, 11 Listopada czy Święta Wojska Polskiego, ale także np. Dnia Matki czy Walentynek. mówi Mirosław Kaszuba, dyrygent Orkiestry Dętej KWK Mysłowice - Wesoła

Ważnym elementem identyfikacji członków orkiestr stał się strój: czako – wysoka, charakterystyczna sztywna czapka z pióropuszem, mundur górniczy, emblematy i insygnia, białe rękawiczki, czarne buty. Strój członków orkiestry nawiązuje do historii i kultury regionu.

Strój członków orkiestry górniczej to niezwykle ważny element tradycji, który przyciąga uwagę i wzbudza szacunek. To więcej niż ubiór – to symbol naszej historii, dumy i jedności, który łączy pokolenia. mówi Agnieszka Wajgel

Z działalnością orkiestr górniczych związanych jest wiele wydarzeń m.in. organizowany od 2005 roku Zabrzański Festiwal Orkiestr im. Edwarda E. Czernego (w tym roku pn. „Moc Dętych”) czy Festiwal Orkiestr Dętych w Rudzie Śląskiej.

Od początku istnienia Zabrzański Festiwal Orkiestr im. Edwarda E. Czernego wpierany był przez ówczesną Kompanię Węglową S.A., a obecnie Polską Grupę Górniczą i Węglokoks Kraj. mówi Eugeniusz Kuchta, jeden z organizatorów festiwalu

Przez lata konwencja festiwalu ewoluowała, w tym roku w wydarzeniu wzięły udział m.in. orkiestry górnicze związane z kopalniami Wujek, Sośnica, Bielszowice, Halemba, czy orkiestra Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu

Dzięki staraniom 27 górniczych orkiestr dętych z Górnego Śląska, przy wsparciu Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu „Tradycje Kulturowe Górniczych Orkiestr Dętych z Górnego Śląska” zostały wpisane na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

22 listopada Mirosław Kaszuba - dyrektor i dyrygent Orkiestry Reprezentacyjnej Polskiej Grupy Górniczej, otrzymał Nagrodę im. Wojciecha Korfantego. Nagroda przyznawana przez Związek Górnośląski od roku 1993 honoruje osoby i instytucje szczególnie zasłużone dla Górnego Śląska, a w gronie dotychczasowych laureatów znaleźć można m.in. Henryka Mikołaja Góreckiego, Wojciecha Kilara, Kazimierza Kutza, Marię Pańczyk-Poździej, Łucję Staniczkową, Jolantę Wadowską-Król, czy Jerzego Buzka, Małgorzatę Mańkę-Szulik, Tadeusza Sławka, Piotra Uszoka, Roberta Talarczyka i Zbigniewa Cierniaka. 

A w Katowicach tradycyjną pobudkę Barbórkową gwarantuje orkiestra KWK Wieczorek. Zobaczcie zdjęcia z 2023 roku!

47 zdjęć

Pobudka górnicza na Nikiszowcu 2023

47 zdjęć

Źródło: PGG