Wyjątkowy kamień na historycznej granicy Ligoty i Brynowa [Zdjęcia]

Kamień graniczny w Katowicach

Szczepan Witaszek zgłosił w 2016 roku projekt postawienia kamienia na historycznej granicy Ligoty i Brynowa w ramach Budżetu Obywatelskiego Katowic. Projekt wygrał i kamień na granicy Ligoty i Brynowa stanął już w 2017 roku, znajdziemy go przy skrzyżowaniu ul. Rolnej z Wodospady. Mieszkańcy w ten sposób budują świadomość wśród lokalnej społeczności, że Stara Ligota nie jest częścią Brynowa, a najstarszą, historyczną częścią Ligoty, chociaż administracyjnie należy ona do dzielnicy Brynów-Załęska Hałda.

Osadzenie kamienia granicznego z inskrypcją o historycznej granicy między Ligotą a Brynowem pozwoliło zakończyć dyskusję, gdzie kończy się Ligota i zaczyna Brynów. To wspaniała lekcja historii lokalnej.

4 zdjęć

Kamień graniczny na historycznej granicy Ligoty i Brynowa

4 zdjęć

Ligockie granice

Spoglądając na nowsze plany Katowic, można odnieść wrażenie, że Wydawcy mają trudności z prawidłowym umiejscowieniem Ligoty, ograniczając ją tylko do terenów leżących po zachodniej stronie torów kolejowych i stacji Katowice Ligota, zaś jej najstarszej części, potocznie zwanej „Starą Ligotą” nie opisują. Dodatkowo z układu zamieszczonych opisów można wnosić, że mamy tu do czynienia z Brynowem, co znalazło odzwierciedlenie w oficjalnym nazewnictwie lansowanej koncepcji wydumanego „Brynowa Zachodniego”, marginalizującej i pozbawiającej staroligocian tożsamości. Aby sprawę wyjaśnić, w oparciu o stare mapy i plany Katowic, spróbowaliśmy ustalić przebieg granic Ligoty, uwzględniając jej największy zasięg.

Pracę zaczęto od znanej i długo niezmiennej granicy Księstwa, a następnie powiatu pszczyńskiego, biegnącej z zachodu – od Panewnik – wzdłuż Kłodnicy, a następnie przez Szadocki Las i dalej na wschód, do Murcek. Sprzedaż przez pszczyńskich panów tzw. „dóbr mysłowickich”, w skład których m.in. wchodziła Załęska i Katowicka Hałda oraz Brynów, spowodowała podniesienie rangi granicy dzielącej Ligotę z tymi miejscowościami do granicy Księstwa, a potem powiatu pszczyńskiego – wpierw z powiatem bytomskim, a następnie katowickim. W związku z tym ustalenie zasięgu Ligoty na tym odcinku było proste.

Ustalenia pozostałych granic z sąsiednimi miejscowościami dokonano w oparciu o plany Katowic po roku 1924, w którym Ligotę z Brynowem włączono w obręb miasta, natomiast sąsiednie Piotrowice z Ochojcem i Panewniki z Wymysłowem oraz Kokocińcem do roku 1951 pozostawały samodzielnymi gminami. Początek opisu granic Ligoty proponujemy od miejsca charakterystycznego – cmentarza przy panewnickiej Bazylice. Wprawdzie cmentarz nie jest może miejscem zbyt zachęcającym i raczej kojarzony z końcem niż początkiem, jednak w naszym wypadku nie stanowi to istotnej przeszkody, gdyż i tak ostatecznie tutaj wrócimy. W tym miejscu Ligotę i Panewniki rozdzielała granica biegnąca od ul. Panewnickiej główną alejką, z usytuowaną na niej kaplicą cmentarną, docierając do południowego skraju cmentarza, z okresu przed jego poszerzeniem. Z tego miejsca podążała na zachód wzdłuż płotu cmentarza, mniej więcej do następnej alei na wysokości głównego wejścia do bazyliki. Tam wykręcała znowu na południe, by trasą dawnego leśnego duktu dzielącego leśny dział 26 i 27, pomiędzy ulicą Bronisławy i Warmińską przekroczyć ul. Śląską i dotrzeć do Ślepiotki, za którą rozciągają się Piotrowice.

Jan i Stanisław Witaszkowie