Nowa wystawa w Muzeum Śląskim. Jedna z największych w regionie

Od początku wiedzieliśmy, że chcemy mówić o sprawach ważnych, jeśli nie najważniejszych. Jest ich wiele, a odnalezienie dla nich wspólnego mianownika w jednym czy w dwóch słowach - kluczach nie należy do prostych czynności. W trakcie kolejnych dyskusji kuratorskich ukuliśmy finalne „POZA EDENEM”. 

wyjaśniają kuratorzy wystawy dr Michał Burdziński i Joanna Szeligowska-Farquhar

Nawiązuje ono wprost do tradycji judeochrześcijańskiej, choć daje się rozpatrywać także w perspektywie Elizjum, utopii, etc. Stanowi umownie pojęte terytorium aktualnej egzystencji człowieka, jakże odmienne od osławionego ogrodu rajskiego. Poprzez odwołanie do wizji idylli, tudzież arkadii, dochodzi tym wyraźniej do głosu horyzont dobra i zła, harmonii w zderzeniu ze słabościami, ideału z destrukcją. Nie wiadomo, czy (i ewentualnie jak bardzo) artyści tęsknią za istnieniem wiecznym, nieskażonym bezprawiem i niesprawiedliwością, natomiast na pewno wyrażają niezgodę na zwycięstwo siły nad rozumem, a zarazem upatrują ukojenia w kontemplacji. Nazwa wystawy „POZA EDENEM” obejmuje chyba wszystkie aspekty twórczości wybranych przez nas artystów współczesnych (w dużej mierze krytycznych, zaangażowanych społecznie i psychologicznie), a na pewno te, które poruszają dzieła prezentowane na wystawie. Znajdujemy się w świecie na wskroś ludzkim, nieobiektywnym, niedoskonałym, w którym panują zmysły, instynkty, żądze, nadużycia i nierówności. Nader często bywa to świat zagubienia, lęku, przemocy, hedonizmu i samotności. Jednocześnie dochodzą w nim do głosu inne stany, takie jak generowanie nadziei i konstruktywnych myśli, podejmowanie prób wyjścia z impasu w walce o doczesny ład, wreszcie - poszukiwanie sensu w zespoleniu z sacrum.

informują autorzy projektu

Wystawa „Poza Edenem” zrodziła się z myślą o prezentacji zespołu dzieł pozyskanych do dotychczasowej kolekcji muzeum w grudniu 2018 roku. Pierwotnie składały się one na Śląską Kolekcję Sztuki Współczesnej, która należała do Fundacji dla Śląska, założonej w Katowicach w 2001 roku.

Fundacja rozpoczęła tworzenie kolekcji w 2004 roku w ramach Narodowego Programu „Znaki Czasu”. Nadrzędnym celem programu było powołanie mecenatu dla aktualnej sztuki w formie nowoczesnego systemu wspierającego rozwój kapitału kulturowego i jego upowszechnianie. Wieloletnia działalność Fundacji pozwoliła zgromadzić prace zarówno twórców dojrzałych, znanych i cenionych, jak i autorów młodych, utalentowanych, dopiero rozpoczynających karierę artystyczną. Wskutek kłopotów zarządczych i finansowych kolekcję przejął najpierw właściciel prywatny, a następnie - dzięki staraniom dyrekcji i kustoszy Muzeum Śląskiego, przy dotacyjnym wsparciu Urzędu Marszałkowskiego w Katowicach - kolekcja prawie w całości trafiła do zbiorów muzeum i tym samym wydatnie powiększyła ich potencjał. Warto podkreślić, że kuratorzy zrezygnowali zupełnie z wypożyczania artefaktów, z czym wiążą się rozmaite trudności, ale też wymierne korzyści.

Wystawa pozwala bowiem ujrzeć bogactwo i poziom jednej z największych na Śląsku kolekcji sztuki współczesnej, dającej zaliczyć się do przeglądów reprezentatywnych w skali ogólnokrajowej.

Ze względu na ograniczoną przestrzeń ekspozycji stałych większość prac pokazywanych będzie po raz pierwszy. Malarstwo, fotografia, grafika, wideo-art, instalacje i obiekty konceptualne stanowią o dużej inwencji i swobodzie formalnej dwóch pokoleń twórców polskich. W swoich pokładach tematycznych i estetycznych jest to sztuka intelektualna i sensualna zarazem, różnorodna treściowo i wizualnie, która wciąga w świat zmagań, lęku, buntu i kontemplacji, w rozbudowany wymiar słów, cyfr i symboli na pograniczu jawy i snu, realności i ezoteryki. Zawiesza czas albo w pełni się mu poddaje - czerpie z przeszłości i wybiega w nieznane. Sporo w niej niezgody, sprzeciwu, jawnego lub zeufemizowanego krzyku, a także innych stanów i postaw, określających człowieka w dobie transformacji ustrojowych i obyczajowych, wzmożonej agresji i bezwiednego materializmu. Stawia na przekaz lapidarny lub rozwarstwiony, ale zwykle mocny, dosadny - niekiedy prostolinijny, innym razem ezopowy. Struktura wystawy zasadza się na ośmiu sekcjach problemowych, spiętych w ramach trzech kategorii oglądu kuratorskiego: epistemologicznej, analityczno-krytycznej i metafizyczno-eschatologicznej. STUDIUM ZNAKU i PERCEPCJA HORYZONTU przynależą do pierwszej z nich; MASZYNERIA MOCY, WĄTŁY STEREOTYP, TRAKTAT O JEDZENIU I PICIU oraz UBARWIANIE SZTAMPY - do drugiej; natomiast do trzeciej - TYKOT PAMIĘCI i ODCIELEŚNIANIE. Omawiane wydarzenie adresowane jest przede wszystkim do publiczności lokalnej - młodzieży, studentów, dorosłych, seniorów, do środowisk akademickich i kulturalnych.

Ze względu zaś na uniwersalność i ponadczasowość poruszanych tematów oraz poziom intelektualny i formalny prezentowanych obiektów można twierdzić, że skorzystają z niego również goście z Polski i z zagranicy. Ostatecznie wszyscy zainteresowani i miłośnicy sztuki mogą stać się odbiorcami wystawy oraz wydarzeń jej towarzyszących: oprowadzań kuratorskich, wykładów, lekcji muzealnych, warsztatów edukacyjnych, opcjonalnie spotkań z twórcami. Zarówno mieszkańcy regionu, jak i goście z dalekich stron powinni wybrać się w tę niecodzienną podróż, wymagającą skupienia i wytrwałości, ale też intensywną i poruszającą. Oby - jak większość podróży - równocześnie kształciła ona i uszlachetniała, zbliżała nas do siebie samych.

Szczegóły wystawy "Poza Edenem"

Na wystawie prezentowane będą prace takich artystów jak: Judyta Bernaś, Urszula Broll, Stanisław Dróżdż, Zbylut Grzywacz, Władysław Hasior, Zbigniew Libera, Natalia LL, Grupa Luxus, Lech Majewski, Grupa Monstfur, Igor Neubauer, Józef Robakowski, Jerzy Rosołowicz, Zofia Rydet, Tomasz Struk, Andrzej Szczepaniec, Grzegorz Sztwiertnia, Jan Tarasin, Jerzy Truszkowski, Andrzej Urbanowicz, Ryszard Winiarski oraz wielu innych.

Ekspozycja będzie prezentowana w gmachu głównym Muzeum Śląskiego, na poziomie -2 , przy ul. Dobrowolskiego 1 w Katowicach, w okresie od stycznia 2022 do stycznia 2023.