Prof. Klimek na 100-lecie Izby Rzemieślniczej oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Katowicach: Naszych rzemieślników cechuje odpowiedzialność

Rozmowa red. Olgi Krzyżyk z prof. dr hab. Janem Klimkiem - prezesem Zarządu Izby Rzemieślniczej oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Katowicach, byłym posłem na Sejm RP, profesorem Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie i m.in. członkiem Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w Brukseli. 

WKATOWICACH.EU: W wieku 14 lat zaczął Pan swoją przygodę z praktyczną nauką zawodu. Pierwsze praktyki w katowickiej restauracji „Kryształowa” i kolejne stopnie - uczeń, czeladnik, mistrz, dziś - profesor belwederski. Od przeszło 28 lat, jest Pan Prezesem Zarządu Izby Rzemieślniczej oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Katowicach. Czy zaczynając wszystko od nowa, zostałby Pan rzemieślnikiem?

PROF. JAN KLIMEK: Moje hasło, które mówię od lat to „Rzemieślnik to brzmi dumnie”! Gdybym jeszcze raz miał wybrać zawód, to bez wątpienia wybrałbym taki sam. Rzemiosło to pewien sposób na życie. To wyuczony fach w ręku. Pamiętam, jak na pani miejscu siedział Wojciech Kilar i powiedział „Ja po prostu dobrze wykonuję swój fach, ja dobrze wykonuję swoje rzemiosło”. Te słowa bardzo mnie ucieszyły. Ważne jest, aby w Polsce doceniono rzemiosło. Rzemiosło to bowiem dobry sposób na życie - wyuczyć się zawodu, zdać egzamin czeladniczy, a potem mistrzowski, otworzyć swoją firmę, zatrudniać ludzi, szkolić uczniów. To jest piękne. Kto powiedział, że nie możesz być szefem swojej firmy, że nie możesz być liderem? Jeśli ktoś mówi, że Ci się w życiu nie uda, to niech sobie mówi! Ja wiemy, kiedy się nie uda - jeśli Ty sobie sam powiesz, że Ci się nie uda, to Ci się nie uda. Trzeba wierzyć w siebie. Rzemieślnika cechują bowiem marzenia. Rzemieślnik powinien marzyć i budować swoją przyszłość. Ma w końcu swój fach w ręku. I ja właśnie marzyłem, tak jak wielu innych śląskich rzemieślników.

Czym jest właściwie to rzemiosło?

Rzemiosło to jakość. To co cechuje rzemiosło to trzy elementy. Po pierwsze kwalifikacje, po drugie jakość i unikalne zdolności. Rzemiosło to coś więcej, aniżeli obowiązek. To zaangażowanie często całej rodziny w prowadzenie firmy, to kultura, szacunek do osób starszych, wielowiekowa tradycja i realizowanie własnych projektów. Zawsze to powtarzam rzemieślnikom - w życiu są 4 najważniejsze potrzeby człowieka. Jest to duma, przyjemność, zysk i spokój. Myślę, że każdy rzemieślnik jest dumny z tego, że ma kwalifikacje, że ma swoją firmę, że zatrudnia ludzi, szkoli uczniów, daje miejsca pracy, że mu się udało na tym rynku zaistnieć. Druga potrzeba to przyjemność, którą oczywiście odczuwa rzemieślnik. Cieszymy się z tego, że robimy coś, co cieszy klienta. Musimy mieć przyjemność z wykonywanej pracy, bo jeśli nie jest ona przyjemnością, to nie warto pracować. Nie można zapomnieć też o zysku, choć nie zawsze chodzi tylko o zysk finansowy. Spokój - mimo że wymieniam go na końcu, to jednak jest bardzo ważny. Jeśli nie ma się w życiu spokoju, można zapomnieć o tym, że do czegoś się dojdzie.
W rzemiośle ważne jest poszukiwanie talentów. A czym jest ten talent? To jest 10 lat pracy i 10 tys. przepracowanych godzin. To młodzi, zdolni ludzie, którzy chcą się nauczyć swojego fachu. To jest nasz kapitał. Naszym zadaniem jest, by o nich dbać i otworzyć ich na świat. Ważne jest, by pozyskiwać młodych ludzi, pokazywać, że „rzemiosło to brzmi dumnie!”. Dziś Izba Rzemieślnicza oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Katowicach ma najwięcej uczniów w całej Polsce. Szkolimy ponad 65 tys. młodych uczniów. Trzeba promować polskie rzemiosło, bo ono ma wielką wartość.

2022 rok to rok jubileuszowy Katowickiej Izby Rzemieślniczej. 100-lecie Izby. Co przez te lata wyróżniało Katowicką Izbę Rzemieślniczą i do dziś ją cechuje?

Wizjonerstwo. My w Katowickiej Izbie Rzemieślniczej nigdy nie czekaliśmy. My zawsze byliśmy do przodu o te kilka lat. Katowicka Izba Rzemieślnicza zawsze była prekursorem dobrych zmian. Już 30 lat temu, wspólnie z Izbą Rzemieślniczą w Gdański i w Poznaniu, stworzyliśmy projekt polsko-szwajcarski - program mający na celu edukację rzemieślników. Wielu z nich wyjeżdżało za granicę i podglądało, jak prowadzone były firmy w warunkach kapitalizmu. Byliśmy też pierwszą Izbą, która wypromowała nagrodę dla rzemieślnika roku. W ciągu ponad 20 lat wyróżnionych zostało ponad 350 firm statuetkami „Firma z jakością” i „Firma z przyszłością”.
W 2019 roku napisałem „Zarządzanie organizacją gospodarczą w dobie wyzwań strategicznych. Strategia Izby Rzemieślniczej oraz Małej Średniej Przedsiębiorczości w Katowicach na lata 2020-2025”. Wtedy oczywiście nie wiedziałem, że na świecie będzie pandemia, i jak ona wpłynie na gospodarkę. Wiedzieliśmy jednak, i to było zawarte w strategii, że musimy być przygotowani na coś nieoczekiwanego. Tym nieoczekiwanym stała się pandemia. Ale wiedzieliśmy, że coś może się wydarzyć, dlatego byliśmy na to przygotowani. Pierwsi w Polsce powołaliśmy sztab kryzysowy dla ratowania polskiego rzemiosła. 99,7% polskiego rzemiosła to firmy rodzinne, które zatrudniają kilka osób. Dla wielu te firmy to całe życie. Dlatego, dziś rzemiosło musi walczyć o swoje prawa.

Katowicka Izba Rzemieślnicza istnieje już od 1922 roku. Czy możemy powiedzieć, co charakteryzuje śląskich rzemieślników?

To, co cechuje katowickich rzemieślników to odpowiedzialność. Nie można być odpowiedzialnym za pracowników, za uczniów, jeśli człowiek nie jest odpowiedzialny sam za samego siebie. Nas, śląskich rzemieślników, cechuje właśnie odpowiedzialność. My jesteśmy odpowiedzialni i bierzemy pełną odpowiedzialność nie tylko za losy katowickiego rzemiosła, ale czujemy się współodpowiedzialni za losy polskiego rzemiosła. Mogę powiedzieć, że pomimo trudności, jakie czeka polską gospodarkę, a tym samym polskie rzemiosło, jesteśmy optymistami. Polskie rzemiosło trwa wieki, a Katowicka Izba Rzemieślnicza właśnie obchodzi stulecie. Myślę, że nasi następcy docenią to, co myśmy robili przez tyle lat i mam nadzieję, że nie zabraknie determinacji i odwagi, i również takiego wizjonerstwa w kolejnych pokoleniach, żeby to rzemiosło rzeczywiście miało swoje należne miejsce w polskiej gospodarce. Nigdy nie było w historii świata tyle możliwości co teraz, ale też nigdy nie było też tylu zagrożeń co dziś i w tym jest nasze rzemiosło.

W naszej rozmowie podkreśla Pan, że Katowicka Izba nie boi się przyszłości. Jaka może być ta przyszłość rzemiosła?

Rzemiosło musi, oprócz zachowania swoich tradycji, sztandarów, mieć też wizję. Oznacza to, że dziś rzemiosło musi iść z duchem czasu, bo kto nie pójdzie, będzie musiał z czasem odejść. Trzeba słuchać tego, co wymaga od nas społeczeństwo i stać się rzemiosłem nowoczesnym, oczywiście pamiętając o swojej tradycji. Bo takiej tradycji, jak rzemiosło nie ma nikt. Inni obchodzą jubileusze 20-lecia, 30-lecia. Rzemiosło ma wieki! 100-lecie naszej Izby daje nam możliwość przemyślenia tego, jakie rzemiosło my chcemy zostawić po sobie, żeby za kolejne 100 lat Ci, którzy będą świętowali kolejne jubileusze, pomyśleli sobie o nas, że wtedy podejmowaliśmy dobre decyzje.

W moim przekonaniu w przyszłości praca będzie przywilejem. Nie każdy będzie mógł pracować. Już dziś wielu z nas zastępują maszyny. W przyszłości praca może być tylko dla najzdolniejszych. Dla tych nieprzeciętnych talentów, których w żaden sposób nie da się zastąpić. Dlatego powinniśmy patrzeć na to, z czego żeśmy wyrośli, z czego jesteśmy znani i co charakteryzuje nasze rzemiosło. Polska gospodarka zawsze charakteryzowała się dobrymi rzemieślnikami, kunsztem wykonywanych, przepięknych dzieł artystycznych. Nasi rzemieślnicy zdobywali laury w wielu branżach. Wspomnijmy choćby o naszych fryzjerach czy cukiernikach. Mamy bardzo zdolną młodzież, więc to na nich trzeba postawić. Na ich talenty, bo rzemiosło stoi uczniami. I to od wieków.